Źródło: Pius Parsch „Rok Liturgiczny”, Poznań 1956, t. 3.

Męczennik Unii

1. Św. Jozafat.

Dzień śmierci 12 listopada 1623 r. Kanonizowany w r. 1867, włączony do kalendarza świątecznego w 1882.

— Grób pierwotnie w Połocku; w r. 1915, czyli podczas pierwszej wojny światowej, przewieziono relikwie jego do Wiednia, gdzie spoczywają w grecko-unickim kościele Św. Barbary. Święte zwłoki umieszczone są w szklanej trumnie, ubrane w szaty biskupie; częściowo są nieskażone.

— Życie. 

Jozafat Kuncewicz (ur. 1580 r.) pochodził z Włodzimierza Wołyńskiego; gdy jako dziecko słuchał kiedyś opowiadania o Chrystusie Ukrzyżowanym, serce jego ugodzone zostało strzałą z otwartego Boku Zbawiciela. W r. 1604 wstąpił do Zakonu Ojców Bazylianów; prowadził życie surowego umartwienia; chodził boso nawet w zimie; nie używał mięsa ani wina i nosił stale włosiennicę. W r. 1614 został archimandrytą wileńskim, a w 1618 arcybiskupem połockim. Na stanowisku tym pracował niestrudzenie nad zjednoczeniem Kościołów. Miłosierdzie jego względem ubogich było tak wielkie, że kiedyś zastawił swój paliusz biskupi, żeby wspomóc biedną wdowę. Były to czasy zaciekłych walk społeczno-narodowych. Podniecony tłum postanowił zgładzić Świętego, który zresztą przeczuwał swe męczeństwo i kiedyś nawet przepowiedział je w kazaniu. Gdy Jozafat przybył pewnego razu na wizytację do Witebska, motłoch napadł na jego mieszkanie i zaczął mordować jego domowników. Mąż Boży wybiegł ze swego pokoju i z właściwą sobie łagodnością zaczął uśmierzać napastników: „Dzieci moje, co czynicie? Dlaczego zabijacie moje sługi i przyjaciół? Jeśli macie co przeciwko mnie, oto jestem!” Rzucono się więc na niego i zadawszy mu wiele ran zarąbano go w końcu siekierami (12 listopada 1623 r.) w wieku lat 43. Zwłoki jego, które wrzucono do wody, uniosły się na powierzchnię otoczone niezwykłym blaskiem i zostały przez wiernych wydobyte. Zabójcy, skazani na śmierć, nawrócili się żałując za swoją zbrodnię.

2. Msza (Gaudeamus).

Niektóre jej teksty wybrane są celowo z Liturgii Greckiej (Introit i oba czytania, zamieszczone w greckim formularzu na uroczystość Biskupa Męczennika). Msza rozpoczyna się od uroczystego wezwania: „Radujmy się wszyscy w Panu, obchodząc uroczysty dzień ku czci Świętego Jozafata, Męczennika”. Główną myśl przewodnią Mszy wyrażają słowa: „Jam jest Pasterz Dobry, i znam Moje…”, powtórzone trzykrotnie: w Kolekcie, Ewangelii i antyfonie na Komunię Świętą. Porównanie z Dobrym Pasterzem sprawdza się we Mszy Świętej podwójnie: w Chrystusie i w Jozafacie; Chrystus Pan w każdej Mszy Świętej ponawia w bezkrwawy sposób Ofiarę, którą złożył za Swe owieczki. Św. Jozafat zaś jest obrazem Chrystusa Pana i członkiem Jego Ciała, w którym Zbawiciel w Męczennikach Swoich nadal cierpi prześladowania. Msza Święta uobecnia Ofiarę Krzyżową Chrystusa Pana i czci pamięć Jego Męczennika. My zaś, którzy się mistycznie łączymy z Chrystusem Panem i ze Św. Jozafatem, pragniemy mieć uczestnictwo w ich miłości pasterskiej, wierności i poświęceniu. Niezmiernie głębokie myśli zawiera wysoce liturgiczna Epistoła z listu Św. Pawła do Hebrajczyków o Arcykapłaństwie Chrystusa Pana: Chrystus jako Przedwieczny Arcykapłan składa krwawą Ofiarę; ta zaś znajduje przedłużenie w bezkrwawej Ofierze Mszy Świętej, sprawowanej przez konsekrowanych kapłanów Kościoła przy współudziale powszechnego kapłaństwa wiernych.

† † †

Mszał Rzymski 1931r.; Mszał Rzymski 1949r.

Św. Jozafat Kuncewicz w dwudziestym roku życia wstąpił do Zakonu Ojców Bazylianów. Pomimo młodego wieku został mianowany przełożonym klasztoru w Biteniu; wkrótce potem przeniesiony został do Wilna jako archimandryta i wreszcie, mimo oporu z jego strony, przeznaczony na arcybiskupa w Połocku. Schizmatycy napadli nań w Witebsku i zamordowali w 1623r.