Źródło: Pius Parsch „Rok Liturgiczny”, Poznań 1956, t. 3.

BŁ. SALOMEI, DZIEWICY (w Polsce)

ŚW. GRZEGORZA CUDOTWÓRCY, BISKUPA WYZNAWCY

(w całym Kościele)

Ta jest panna mądra, jedna z liczby roztropnych

1. Bł. Salomea.

Dzień śmierci 17 listopada 1268.

Kult Bł. Salomei, trwający już od czterech wieków, zatwierdził papież Klemens X w roku 1673.

Relikwie w kościele Franciszkanów w Krakowie.

– Życie.

Urodzona około r. 1211, z rodu Piastów, córka Leszka Białego i księżniczki ruskiej Grzymisławy a siostra Bolesława Wstydliwego. W czwartym roku życia zaręczona została przez ojca ze względów politycznych z królewiczem węgierskim, Kolomanem, starszym od niej o trzy lata; odtąd wychowywała się na dworze przyszłych teściów. Niedługo jednak zażywała tam spokoju, wkrótce bowiem czekały malutką księżniczkę smutne i burzliwe przejścia. Ojcowie młodocianych oblubieńców przeznaczyli ich na tron halicki, Haliczanie jednak nie życzyli sobie narzuconych władców. Toteż dwukrotnie strącali ich z tronu; za drugim razem wtrącono oboje dzieci do więzienia, skąd dopiero po trzech latach pozwolono im powrócić na Węgry. Teraz też odbył się ślub młodej pary, po czym król Andrzej, ojciec Kolomana, oddał mu rządy nad Slawonią, Dalmacją i Chorwacją. Salomea, która już dawno ślubowała dozgonne dziewictwo, uprosiła męża, aby uszanował jej ślub. Małżeństwo ich zatem pozostało dziewicze. Błogosławiona dzielnie wspomagała męża w rządach nad podległymi mu krajami, aczkolwiek W duchu zawsze pragnęła życia poświęconego wyłącznie pobożnej kontemplacji, to jednak za świętą powinność uważała wierne spełnianie obowiązków stanu. Oboje zatem starali się rządami swymi przysporzyć Bogu chwały, a podwładnym dobrobytu. Gdy w r. 1241 Koloman poległ w bitwie z Tatarami, Salomea zrzekła się korony i powróciła na Węgry, a w rok później do Polski. Niezłomnym jej zamiarem było poświęcić się odtąd na wyłączną służbę Bogu w klasztorze. Że zaś najodpowiedniejszym wydał jej się nowo założony zakon Klarysek, który podówczas nie miał jeszcze klasztoru w Polsce, Błogosławiona postanowiła założyć taki klasztor. Przy pomocy więc brata swego, Bolesława Wstydliwego, przystąpiła do budowy klasztoru w Zawichoście nad Wisłą (w pobliżu Sandomierza) i wraz z kilkoma sprowadzonymi z Czech klaryskami rozpoczęła tu życie surowego umartwienia. Wkrótce zgłosiły się do klasztoru liczne kandydatki z Polski. Błogosławiona, która miała otwarty umysł i niepospolite na owe czasy wykształcenie, pierwsza w Polsce zrozumiała potrzebę dobrego zakładu wychowawczego dla dziewcząt; toteż wkrótce powstała przy klasztorze ta pożyteczna instytucja. Ponadto Bł. Salomea, dbając o wyrobienie umysłowe kapłanów, starała się dostarczyć im jak najwięcej ksiąg, o które, jak wiadomo, trudno było w owych czasach. Dbałości tej dowodzi następujący ustęp jej testamentu: ,,…Księgi tak kościelne, jak i do nauki służące… przekazuję do użytku braci (Franciszkanów), którzy pozostawać będą przy najmilszych siostrach moich, aby im udzielać pociech religijnych. Zabraniam przeto najmocniej, aby ktokolwiek ważył się wynosić te księgi z mieszkania braci”. Salomea zmarła 17 listopada 1268 r.

– Zastosowanie. Na jednym z witraży w kościele Franciszkanów w Krakowie widnieje wykonany przez Wyspiańskiego obraz Błogosławionej. Salomea, ubrana w habit franciszkański, stoi zatopiona w modlitwie czy zapatrzona w głąb własnej duszy i upuszcza trzymaną w rękach koronę królewską. Artysta w przedziwny sposób scharakteryzował tu Błogosławioną, która pragnąc gorąco życia zakonnego nie zapomniała jednak ani na chwilę o ciążących na niej obowiązkach królowej, a wstępując do klasztoru bez żalu opuściła świat wraz z blaskiem korony. Jest to prawdziwie budujący przykład zgadzania się z Wolą Bożą i z duchem doskonałego ubóstwa we wszelkich warunkach życiowych.

– Msza (Dilexisti) na uroczystość dziewic, z wyjątkiem własnej kolekty: ,,Boże, Któryś w Błogosławionej Salomei połączył pogardę ziemskiego królestwa z blaskiem dziewictwa w małżeństwie, dozwól nam, prosimy, abyśmy za jej przykładem służąc Tobie w czystości i pokorze serca zasłużyli otrzymać nieśmiertelny wieniec Chwały w Niebie”.

2. Św. Grzegorz Cudotwórca, biskup Neocezarei w Poncie (Azja Mniejsza), zasłynął z licznych cudów, i to tak dalece, że Św. Bazyli Wielki porównywa go z Mojżeszem, Prorokami i Apostołami. Pochodził z rodziny pogańskiej (urodzony ok. 213 r.), zamieszkałej w Neocezarei Ponckiej. Ze swym bratem Atenodorem udał się do Cezarei Palestyńskiej, gdzie obaj słuchając wykładów Orygenesa nawrócili się na Wiarę Chrześcijańską. Około 238 r. wrócili w rodzinne strony, otrzymali sakrę biskupią, a Grzegorz został pierwszym biskupem ojczystego, pogańskiego jeszcze miasta, które pozyskał dla wiary chrześcijańskiej. Czynił on wiele cudów. Za pośrednictwem modlitwy przeniósł pewnego razu górę, która przeszkadzała w budowie kościoła (por. ewangelia dnia); w podobny sposób osuszył bagno, które było powodem waśni pomiędzy dwoma braćmi. Wypędzał czarty z ludzi i z posągów bóstw. Cudami swymi i darem proroctwa nawrócił wielu na Wiarę Chrystusową. Gdy czując się bliskim śmierci zapytał, ilu jeszcze pozostało niewierzących w Neocezarei, powiedziano mu, że jest ich jeszcze siedemnastu. Słysząc to Święty najpierw podziękował Bogu, a potem rzekł do

swego otoczenia: ,,Tyluż właśnie zastałem tu wiernych, gdym został biskupem”. Niektóre jego pisma zachowały się do naszych

czasów.

Msza (Statuit) wspólna na uroczystość biskupa.

3. Wiara przenosząca góry.

Ewangelia (własna) mówi o Wierze, która przenosi góry; Liturgia odnosi to czytanie do cudu, którego dokonał Św. Grzegorz za swego życia. ,,Miejcie wiarę w Boga!… ktokolwiek by rzekł tej górze: wznieś się i rzuć się w morze, a nie zwątpiłby w sercu swoim, lecz wierzyłby, że się stanie, cokolwiek powie, stanie mu się”. Do tych właśnie słów Św. Beda odnosi w swojej homilii cud Św. Grzegorza: ,,Czytamy, że na prośby Św. Ojca Grzegorza, biskupa Neocezarei, męża jaśniejącego wielkimi zasługami i cnotami, góra usunęła się z miejsca właśnie tyle, ile mieszkańcom miasta było.trzeba.. Święty bowiem chciał zbudować kościół w odpowiednim na ten cel miejscu; widząc jednak, że przestrzeń pomiędzy urwistym brzegiem morskim a pobliską górą jest za mała, powrócił tu nocą, ukląkł i w modlitwie przypomniał Panu Jego obietnicę, że na prośby, zanoszone z niezłomną wiarą, przenosić będzie góry; gdy zaś z rana przyszedł tu ponownie, góra cofnęła się właśnie tyle, ile budowniczym było trzeba… Ale słowem ,,góra” określa się niekiedy także szatana, a to z powodu jego pychy, w której się przeciw Bogu buntuje i chce się stać podobnym Najwyższemu; przeto tylekroć na rozkaz tych, co mają silną wiarę, góra zostaje podniesiona z ziemi i wrzucona do morza, ilekroć głoszone przez świętych nauczycieli słowa wypędzają szatana z dusz, przeznaczonych do życia wiecznego; wolno zaś mu sprawować swą obłędną i tyrańską władzę jedynie nad pełnymi zamętu i goryczy duszami grzeszników”.

† † †

Mszał Rzymski 1931r.; Mszał Rzymski 1949r.

1. Św. Grzegorza Cudotwórcy, Biskupa i Wyznawcy

Św. Grzegorz urodził się w Neocezarei, w Poncie, około r. 200, i został biskupem w tymże mieście. Pewnego dnia, stosując słowa Zbawiciela, zawarte w Ewangelii na ten dzień przypadającej, rozkazał górze ustąpić miejsca potrzebnego na wybudowanie kościoła – i tak się stało. Umarł w r. 276.

2. Błogosławionej Salomei, Dziewicy