1. Msza (Loquebar).

Pierwsza Msza na uroczystość dziewicy męczenniczki przyznaje jej podwójną nagrodę: za męczeństwo i za dziewictwo. W Introicie stoi przed nami Święta i mówi swoim „świadectwie”: „Mówiłam o świadectwach twoich przed oczyma królów, a nie wstydziłam się”; mówi również o dobrowolnym dziewictwie: „I rozmyślałam o Przykazaniach Twoich, które umiłowałam bardzo”. Wiersz Psalmu opiewa nieskalane życie dziewicy. Lekcja jest modlitwą dziękczynną męczenniczki za zwycięstwo w cierpieniach: „Wysławiać cię będę, Panie, Królu… boś mi się stał pomocnikiem i obrońcą, i zachowałeś ciało moje od zagłady… od ryczących, gotowych do żeru… od ucisku płomienia, który mnie ogarnął… Będzie chwaliła aż do śmierci dusza moja Pana”. Wydaje się nam, że patrzymy na arenę Koloseum w Rzymie, gdzie dziewica dokonała właśnie swego męczeństwa.

W następujących potem obu śpiewach (Graduał, Alleluja) oraz w Ewangelii o pannach mądrych, do której Graduał i Alleluja są niejako prologiem, rozbrzmiewa wyraźnie motyw godów. Psalm 45/44/, będący weselną pieśnią Kościoła, ukazuje nam Chrystusa Oblubieńca i Kościół Oblubienicę. Dziewica, którą czcimy, należy do królewskiego orszaku ślubnego. Ewangelia uzupełnia ten obraz; Święta jest jedną z pięciu panien mądrych, które napełniły lampy swoje oliwą miłości do Chrystusa Oblubieńca i które czekają na Jego Przyjście. W chwili śmierci dziewicy przyszedł Oblubieniec. We Mszy Świętej i my możemy iść za nią na Jego spotkanie, z lampami pełnymi oliwy. W Ofertorium idziemy za Świętą, aby razem z nią siebie ofiarować Bogu (w starych tekstach zamiast słowa „afferentur” jest „offerentur”, co wskazuje na rzeczywiste Ofertorium). W antyfonie na Komunię Świętą Liturgia wraca do męczeństwa: Święta ponownie składa swe wyznanie Wiary i zapewnia o swej wierności Bogu. Razem nią, opierając się na mocy, która płynie z Eucharystii, i my złożyć możemy to samo przyrzeczenie.

2. Msza (Me exspectaverunt)

Druga Msza na uroczystość dziewicy i męczenniczki tym się różni od pierwszej, że myśl o męczeństwie jest w niej mocniej podkreślona. W Introicie stoi przed nami męczenniczka; słyszymy jej słowa zwrócone do Boga: „Na mnie czekali źli ludzie… zrozumiałam świadectwa twoje”. Lekcja jest modlitwą dziękczynną świętej po zwycięstwie nad cierpieniami: „Panie, Boże mój, wywyższyłeś na ziemi mieszkanie moje, i o spłynięcie od śmierci prosiłam. Wzywałam Pana… aby mnie nie opuszczał w dzień utrapienia mego… Będę chwaliła ustawicznie imię twoje… I zachowałeś mnie od zguby, i czasu złego wyrwałeś mię”. Graduał porównuje świętą z Jeruzalem otoczonym przez nieprzyjaciół, lecz niezmożonym: „Bystrość rzeki rozwesela Miasto Boże, poświęcił przybytek swój Najwyższy”. Dusza utwierdzona w Bogu jest niezachwiana. Ewangelia mówi, że dziewica znalazła „skarb ukryty” i „perłę kosztowną”, to znaczy Królestwo Boże, i za nie oddaje całe szczęście ziemskie, bogactwa i życie. W Ofertorium rozbrzmiewa motyw weselny. Widzimy w duchu, jak Święta dziewica w całej swej piękności staje przed Oblubieńcem (Ołtarz to Chrystus; na ofiarowanie przystępują do niego wierni). W antyfonie na Komunię Świętą męczenniczka składa swoje „świadectwo”, które i my składamy pod jej przewodnictwem, opierając się na mocy Eucharystii: „Drogę nieprawą miałam w nienawiści”.

3. Msza (Dilexisti).

Trzeci formularz jest najbardziej jednolity to prawdziwa Msza weselna. Kościół jest Niepokalaną Oblubienicą Pana; przedstawia Go tu Święta dziewica, którą dzisiaj czcimy, a która mistycznie znajduje się pośród nas. Jest ona dla nas także wzorem; lecz nie tylko wzorem; dziś łączymy się z nią w tajemniczy sposób i niejako z nią się utożsamiamy. Z tego wynika, że w osobie Świętej dziewicy jesteśmy Oblubienicą Chrystusową, Kościołem Bożym. Obraz ten przewija się przez wszystkie części mszy. Ewangelia przedstawi go jeszcze wyraźniej i jednocześnie wskaże na Misterium, w którym Święta dziewica i my razem z nią tworzymy orszak weselny. W nocy doczesnego życia wychodzimy z płonącymi lampami Miłości Chrystusowej w rękach na powitanie przychodzącego na to gody Oblubieńca. Stanie się to rzeczywistością przy powtórnym Przyjściu Pana (i w chwili naszej śmierci); dzisiaj bowiem, podczas Mszy Świętej, mamy tylko zapowiedź tego.

Teraz lepiej zrozumiemy głębokie znaczenie dzisiejszej mszy. W antyfonie Introitu śpiewamy pieśń weselną. Uroczysty pochód do kościoła możemy nazwać orszakiem weselnym: na przedzie idzie Święta dziewica, a my za nią. Wyobraźmy sobie uroczystą procesję, wprowadzającą biskupa w szatach liturgicznych przed Ołtarz. Śpiewamy wówczas cały Psalm 45/44/, będący pieśnią weselną. Chrystus, królewski Oblubieniec — Kościół — Święta dziewica — ja, również oblubienica królewska. Uważajmy się więc za oblubienice Chrystusowe. Tak nas nazywa również dzisiejsza Epistoła. Oblubieniec zazdrosny jest o Swoją oblubienicę, z nikim nie chce jej dzielić. Tylko jako nienaruszona dziewica może być ona przedstawiona Oblubieńcowi Chrystusowi. Owa pieśń weselna przewija się przez wszystkie śpiewy mszalne. Gdy diakon w uroczystej procesji idzie z ewangeliarzem (Ewangelia — to Chrystus) do pulpitu, mamy znów obraz weselnego pochodu. Następuje Ewangelia, a w niej pełna głębokiego znaczenia przypowieść o pięciu pannach mądrych (pięć panien głupich stanowi tylko jakby ciemne tło). My jesteśmy owymi pannami, które towarzyszą Oblubieńcowi (akolici trzymający przy śpiewie Ewangelii zapalone świece wyobrażenie to ułatwiają). W Ofierze Świętej Ewangelia staje się rzeczywistością. W Ofiarowaniu wychodzimy na spotkanie Chrystusa jako orszak oblubienicy: Ołtarz jest Chrystusem, a darami ofiarnymi są lampy napełnione oliwą i umiłowanie Oblubieńca. Ofertorium – to znowu pieśń weselna. Antyfona przywodzi przed oczy nowy obraz: oto Ołtarz ze swymi ozdobami przypomina Kościół – królewską Oblubienicę, my zaś jej orszak, idziemy razem z nią w pochodzie ofiarnym. W Ofierze (w chwili Przeistoczenia) pojawia się Oblubieniec, w Komunii Świętej zaś idziemy znowu w orszaku Oblubienicy „obviam Christo Domino – na spotkanie Chrystusa Pana”. „Ecce sponsus venit oto Oblubieniec nadchodzi”. Otwórz Mu serce swoje!

4. Msza (Vultum tuum)

Nie różni się ona niczym istotnym od poprzednich. I w niej także rozbrzmiewa weselna pieśń Kościoła, Psalm 44. W Epistole uzasadnia Św. Paweł wartość dziewictwa bliskością powrotu Pana: „Czas krótki jest”. Dziewica z większą łatwością i swobodą może iść do Pana. Ewangelia – o pannach mądrych lub o perle.

B. MSZA WSPÓLNA NA UROCZYSTOŚĆ NIEWIAST

Święte niewiasty, które żyły w małżeństwie, w szczególności zaś święte wdowy, posiadają również dwa własne formularze mszalne: jeden na uroczystość męczenniczek, drugi na uroczystość tych, które nie były męczenniczkami.

1. Msza (Me exspectaverunt).

Nieznacznie tylko różni się ona od Mszy wspólnych na uroczystość dziewicy męczenniczki; nie ma w niej prawie ani jednego nowego tekstu. W Introicie stoi przed nami męczenniczka. Słyszymy, jak się modli: „Na mnie czekali źli ludzie… zrozumiałam świadectwa twoje”. Lekcja jest piękną modlitwą dziękczynną męczenniczki po jej zwycięstwie nad cierpieniem: „Wysławiać Cię będę, Panie, Królu… boś mi się stał pomocnikiem i obrońcą, i zachowałeś ciało moje od zguby… od ryczących, gotowych do żeru… od ucisku płomienia, który mnie ogarnął… Będzie chwaliła aż do śmierci dusza moja Pana”. Słowa te robią na nas takie wrażenie, jak byśmy byli świadkami tego męczeństwa. Następne dwa śpiewy (Graduał i Ofertorium) wzięte są z weselnej pieśni Kościoła (tj. z Psalmu 45/44/). W obu widzimy Świętą jako oblubienicę. Ewangelia opowiada, jak męczenniczka szukała i znalazła „skarb ukryty” i „perłę kosztowną”, tj. Królestwo Boże. Aby posiąść to największe dobro, oddała cna całe szczęście ziemskie, bogactwo, a nawet życie. W antyfonie na Komunię Świętą słyszymy samą świętą, która opowiada, jak ją prześladowali oprawcy; ona jednak więcej bała się Boga aniżeli ludzi. Raduje się z Królestwa Bożego, jak ze znalezionego skarbu. My powinniśmy tak samo czuć, myśleć i mówić. A moc do zwalczania nieprzyjaciół zbawienia spływa na nas z Eucharystii. Ona też jest wielkim naszym skarbem.

2. Msza (Cognovi).

Formularz Mszy wspólnej na uroczystość Świętej niewiasty przedstawia obie cechy natury niewieściej: dziewicze skupienie i macierzyńską troskliwość; oblubieńcze umiłowanie Chrystusa i śmiałość decyzji; chrześcijańską immanentność i transcendentność (tzn. po chrześcijańsku pojęte oddanie się sprawom ziemskim i chrześcijańskie oderwanie się od nich, niczym troskliwa Marta i beztroska Maria).

Msza, jak to często bywa, zaczyna się od wyznań samej Świętej. Spogląda ona wstecz na minione swe życie. Bóg zesłał na nią niejedno cierpienie i upokorzenie (wdowieństwo, opuszczenie). Obecnie uznaje ona, że wszystko było dobre, i prosi o bezkrwawe męczeństwo, by w duchu świętej bojaźni Bożej być przybitą do Krzyża Chrystusowego. Dwa czytania – tj. Lekcja i Ewangelia pozornie pozostają ze sobą w sprzeczności. Lekcja opisuje idealną kobietę i matkę, pochłoniętą obowiązkami domowymi. Troszczy się ona o męża, dzieci i domowników, dla ubogich zaś ma współczujące serce. To niewiasta realnie patrząca na życie. Obie natomiast przypowieści Ewangelii (o skarbie i o perle) ukazują nam niewiastę, której całe serce oddane jest Chrystusowi. Poświęca ona wszystko co ziemskie dla bezcennej perły Królestwa Bożego, dla miłości Chrystusowej. W rzeczywistości więc idealnym Chrześcijaninem jest ten, kto umie harmonijnie połączyć te dwa przeciwstawne zadania: chrześcijańską immanentność i transcendentność. Lekcja jest wspaniałym zwierciadłem, które każda kobieta powinna stawiać przed sobą. „Niewiastę mężną któż znajdzie?” Znaleźliśmy ją właśnie w dzisiejszej Świętej. „Zwodnicze wdzięki i marna jest piękność: niewiasta bojąca się Boga, ta będzie chwalona”. Ewangelia prowadzi nas do źródła, z którego wypływa wielkość i piękność duszy Świętej niewiasty; jest nim skarb umiłowania Chrystusa.

Nam zaś Eucharystia daje Moc i Łaskę do znalezienia skarbu i do wykonywania wszystkich naszych obowiązków. Ona też sprawi, że płonąć w nas będzie ogień miłości Chrystusowej, a równocześnie wzmocni nas, abyśmy go nieść mogli i na zewnątrz. Przez trzy następne śpiewy przewija się pieśń weselna (Psalm 45/44/), opiewająca zaślubiny Chrystusa z Kościołem. Czyż święto dnia dzisiejszego nie jest właśnie obrazem Kościoła, który jest jednocześnie matką i dziewicą? I czyż oba czytania (Lekcja i Ewangelia) nie ukazują nam wewnętrznej istoty Kościoła? I my również powinniśmy przybrać rysy naszej Matki.