Nauka na Wielki Post.

Źródło: Rok kościelny czyli wykład obrzędów kościelnych i całej nauki katolickiego Kościoła 1890

Kodeks Prawa Kanonicznego 1917r.

Wielki czterdziestodniowy Post, ustanowiony jest na pamiątkę i cześć postu Jezusa Chrystusa na pustyni, i dla przygotowania nas do godnego obchodu święta Wielkanocy. Zaczyna się od Środy Popielcowej, w którą kapłan poświęca popiół, jako godło żałoby i znak głębokiego smutku, i posypując nim głowę każdego z wiernych, mówi: Pamiętaj człowiecze, iż proch jesteś i w proch się obrócisz. Powtarzając te słowa, wyrzeczone przez Boga do Adama już grzesznego, przypomina nam, żeśmy przez grzechy nasze zasłużyli na śmierć, i pobudza tym do uczuć pokory i pokuty. Piąta Niedziela Postu Wielkiego zowie się Niedzielą Męki Pańskiej, bo te dwa ostatnie tygodnie przeznaczone są na szczególniejsze rozpamiętywanie i uczczenie Męki Jezusa Chrystusa za nas podjętej. Zasłaniają się krzyże, i wszystkie śpiewy i obrzędy wyrażają żałobę, smutek, pokorę i skruchę. — Dawni chrześcijanie w Wielkim Poście brali pokarm tylko raz na dzień i to wieczorem już po Nieszporach; dla tej pamiątki i teraz Nieszpory odprawiają się zaraz po Mszy przed obiadem; a wieczorem, o zwyczajnej porze Kompleta; wyjąwszy Niedziele, w które nie zachowywano postu co do ilości jedzenia, dlatego i Nieszpory są o zwykłej porze.

Post kościelny jest dwojaki: ścisły i zwyczajny.

Post ścisły zależy na przyjmowaniu pokarmów postnych w pewnej tylko porze i ilości. A mianowicie w dniach postu ścisłego, nie wolno nic jeść przed godziną obiadową około południa; drugi raz dozwolona jest wieczorem szczupła tylko kolacja.

Post zaś zwyczajny zawisł tylko na wstrzymaniu się od zakazanych pokarmów, bez ograniczenia co do czasu i ilości jedzenia.

§ 2).  A także Suche Dni, które są postanowione w celu, aby Bogu podziękować za odebrane w ciągu kwartału dobrodziejstwa, aby wiernych w każdej porze roku pobudzać do umartwienia się i pokuty za grzechy, i aby uprosić u Pana Boga dobrych kapłanów, gdyż w soboty kwartałowe zwykle udzielają się święcenia kapłańskie.

1. Post jakościowy (lex solius abstinentiae) obowiązuje we wszystkie piątki całego roku (kan. 1252 § l).
2. Post ścisły czyli tak co do ilości jak co do jakości zachować należy: w środę popielcową, piątki i soboty Wielkiego Postu, w Suche Dni, w Wigilię Zielonych Świąt i Bożego Narodzenia, oraz 7 grudnia (7) (kan. 1252 § 2). Suche Dni, które są postanowione w celu, aby Bogu podziękować za odebrane w ciągu kwartału dobrodziejstwa, aby wiernych w każdej porze roku pobudzać do umartwienia się i pokuty za grzechy, i aby uprosić u Pana Boga dobrych kapłanów, gdyż w soboty kwartałowe zwykle udzielają się święcenia kapłańskie.
3. Post ilościowy (ieiunium) obowiązuje we wszystkie inne dni Wielkiego Postu, tj. w poniedziałki, wtorki, środy (z wyjątkiem popielcowej i suchodniowej, kiedy obowiązuje post ścisły) i czwartki (kan. 1252 § 3).
4. W niedziele i święta nakazane (festa de praecepto), z wyjątkiem świąt przypadających w Wielkim Poście, post nie obowiązuje; jeżeli wigilia przypadnie na niedzielę, to postu nie przenosi się na sobotę (kan. 1252 § 4). Wielki Post kończy się o północy z Wielkiej Soboty na Wielką Niedzielę, a nie jak dotychczas, w Wielką Sobotę w południe. Jeżeli w jakiejś miejscowości któreś ze świąt nakazanych jest zniesione lub przeniesione na najbliższą niedzielę, post nie przestaje w tym dniu obowiązywać. W niedziele wielkopostne nie ma postu; w święta natomiast nakazane, przypadające w Wielkim Poście, post obowiązuje.
5. Powyższe przepisy nie zmieniają indultów partykularnych, ślubów osób fizycznych czy moralnych, reguł i konstytucji jakiegokolwiek zakonu lub zatwierdzonego stowarzyszenia tak mężczyzn jak niewiast, prowadzących życie wspólne, nawet bez ślubów (kan. 1253).

— Post zwyczajny można wedle swojej pobożności zachowywać w dzień Św. Marka i dni Krzyżowe — w celu skuteczniejszego uproszenia u Boga błogosławieństwa dla uproszenia urodzajów i innych dóbr ziemskich, i dla odwrócenia klęsk publicznych.

Od zachowywania postu ścisłego, wolni są:

1. Ci, którzy nie skończyli jeszcze 21 roku życia.
2. Chorzy,
3. Podeszli w wieku,
4. niewiasty karmiące,
5. i wszyscy ciężko pracujący, albo którzy poszcząc ściśle, nie mogliby dla braku sił obowiązków swych wypełnić.

Do postu zwyczajnego nie są obowiązani tylko chorzy i dzieci przed 8-m rokiem życia. Kto dla słusznych przyczyn powątpiewa, czy może być wolnym od obowiązku poszczenia, powinien prosić o dyspensę właściwej duchownej zwierzchności.

Do gorliwego zachowywania postu zachęcają nas te pobudki:

1. Post jest nakazany i uświęcony przykładem Jezusa Chrystusa i wszystkich ludzi świętych.
2. Post jedna odpuszczenie grzechów i odwraca zasłużone za nie kary.
3. Post jest przypomnieniem i razem jednym ze środków do wstrzymywania się od występku i poskramiania namiętnością
4. Post dodaje nam mocy nad zmysłowością, i tym samym oswobadza i podnosi ducha ku modlitwie i rzeczom niebieskim, wywołuje dobre postanowienia i pomnaża ufność ku Bogu. Stąd Kościół Święty w Prefacji na post Wielki, składa dzięki Bogu, iż przez nakazanie postu ciała, powściąga występki, ducha podnosi, cnotą i nagrodą obdarza.

Miejmyż przeto w poszanowaniu przykazanie postu, zachowując go tak, jak pragnie Kościół Święty, w duchu pokuty i modlitwy, i z większym niż zwykle poświeceniem się na uczynki pobożne i miłosierne.

***

Uwaga:

Źródło: Kancyonał katolicki i razem książka modlitewna 1868

Post czterdziestodniowy jest czasem pokuty i powstania z grzechów, czas żałosnego płaczu i jęczenia, czas modlitwy i nabożnego rozmyślania, w który łaskę, przez grzech utraconą, mocą Męki Jezusowej znaleźć możemy i powinniśmy. Dlatego czyń pokutę, przynajmniej w tym świętym czasie ciało i duszę umartwiając różnymi uczynkami dobrymi. Z troskliwością powstrzymuj się od grzechu, a za przeszłe każdodziennie przed obrazem ukrzyżowanego Zbawiciela żałuj serdecznie. Pacierza i rozmyślania pobożnego według przykładu Jezusowego więcej pilnuj niż kiedy indziej, osobliwie rozmyślaj o męce Pańskiej bądź to w domu lub w kościele przy obchodzeniu drogi krzyżowej. Post od kościoła nakazany dla umartwienia i ukarania ciała twego wszetecznego i ducha nieposłusznego pilnie zachowaj, pamiętając, że wyjąwszy niedzielę, każdy dzień od popielcowej środy aż do zmartwychwstania Pańskiego jest postem, tak że tylko raz na dzień będziesz używał pokarmu dla nasycenia, inne razy tylko dla właśnie potrzebnego posilenia.

Nauka na Post czterdziestodniowy.

Źródło: Książka do oświecenia i zbudowania duszy chrześcijańsko katolickiej cz. I 1897

Kto ten post zaprowadził?

Ojcowie Kościoła Justyn i Ireneusz Św. poświadczają, że post przed wielkanocny ustanowiony i uświęcony został przez samego Chrystusa. Św. Leon zaś i Św. Hieronim twierdzą, że za przykładem Pana Jezusa zaprowadzili ten post Apostołowie.

W jakim celu zaprowadzono ten Post czterdziestodniowa przed Wielkanocą?

1. Abyśmy naśladowali Chrystusa, który przez czterdzieści dni za nas pościł.
2. Abyśmy mieli udział w zasługach postu i Męki Jezusowej, aby to dobrowolne umartwienie za przykładem św. Pawła (Kol 1, 24) wypełniło to, czego nie dostaje cierpieniom Chrystusowym, a czego nie należy pojmować tak, jakby Męka Chrystusowa była niedostateczną i niezupełna, lecz, że jako członki Kościoła Świętego, Ciała Chrystusowego, powinniśmy cierpieć wespół z Chrystusem, jeżeli pragniemy z Nim dzielić chwałę wiekuistą.
3. Winniśmy poddać ciało pod władze duszy, stłumić żądze cielesne, a wiodąc życie nieskalane przysposobić się na święty czas Wielkanocny i na spożycie Baranka Bożego.
4. Nareszcie trzeba przecież Bogu dać jakieś zadośćuczynienie za grzechy nasze i jak mówi papież Grzegorz Św., całoroczne grzechy odpokutować krótkim postem, stanowiącym dziesiątą tylko część całego roku.

Czy dawniej tak poszczono jak teraz?

O wiele ściślej, gdyż:

1. wstrzymywano się nie tylko od jedzenia mięsa, jak dzisiaj, ale i od wszystkiego, co z mięsa pochodzi, jako to od nabiału, jaj, masła, sera itd., a nawet od wina i ryb, co jednak nie było powszechnym przykazaniem kościelnym.
2. Poszczono nawet cały dzień i posilano się tylko wieczorem po nieszporach.

Stąd poszło, że na pamiątkę tego dawnego zwyczaju nieszpory odprawiają się przed obiadem. Kościół bowiem jako dobra Matka pozwala obiadować, a wieczorem skromnie się posilić, aby ciało nie osłabło nazbyt i było krzepkim do pracy.

Jakże zawstydza ta dawna praktyka kościelna wielu z ówczesnych chrześcijan, którym dzisiejszy nawet post jest uciążliwy! Ale jacyż to chrześcijanie? pyta św. Ambroży. Chrystus, który nigdy nie zgrzeszył, pościł za nas, a my nie chcemy pościć za własne ciężkie grzechy?

Jak należy przepędzić czas Postu świętego?

Przede wszystkim ściśle zachować post nakazany przez Kościół Święty. Nie działałby jednak w myśl Boga, ani w duchu Kościoła ten, co by na tym poprzestał. Główną rzeczą jest rzeczywiste i szczere odwrócenie serca od grzechu i wstąpienie na drogę cnoty. Ojcowie święci kładą główny nacisk na taki nastrój duszy i ćwiczenie się w prawdziwej pokucie i stanowczo oświadczają, że bez tego wstrzymywanie się od pokarmów mało, albo wcale nic nie znaczy. Tak mówił pewnego razu Chryzostom Święty do swych słuchaczy.

Trzecia mowa o postach:

„Nie sam post przez się, lecz właściwy post, nie wstrzymywanie się od pokarmów, lecz wstrzymywanie się od grzechu zdoła człowieka ocalić. Gdy pościsz, dobrze czynisz; ale okaż to i w uczynkach. Skoro dostrzeżesz ubogiego, zlituj się nad nim; skoro ujrzysz nieprzyjaciela, pojednaj się z nim. Skoro widzisz bliźniego w szczęściu, nie zazdrość mu. Nie dość, że twe usta poszczą; niechaj pości oko i ucho, nogi i ręce i wszystkie członki ciała. Ręce niechaj poszczą, wstrzymując się od cudzej własności i chciwości zysku. Nogi niechaj poszczą, nie chodząc na nieprzyzwoite zabawy. Oczy winny pościć, nie oglądając się pożądliwie i rozpustnie, patrzenie jest przecież pokarmem oczu; jeżeli patrzenie jest niedozwolonym i grzesznym, szkodzi postowi i gubi duszę. Byłoby przecież wielkim nierozsądkiem odmawiać ustom dozwolonego pokarmu, a pozwolić oczom wytężać wzrok grzesznie i pożądliwie. Wstrzymujesz się od mięsa! I owszem, ale nie daj oczom pożądać cudzołóstwa. Uszy twe winne pościć; post uszu polega na tym, abyś nie słuchał potwarzy i obmowy. Niechaj pości i język twój o tyle, że wstrzymywać się będzie od klątw i złorzeczeń. Na cóżby się zdało bowiem nie jadać mięsa bydlęcego, jeśli jak dzikie zwierzęta szarpiemy sławę braci naszej? Jeżeli w ten sposób pościć będziemy nie tylko wstrzymywaniem się od jadła, ale i od grzechu, natenczas będziemy mieć już w tym życiu nadzieję wiekuistego zbawienia, a w przyszłym śmiało będziemy mogli stanąć przed Chrystusem i używać rozkoszy niebieskich”.

Nauka o Poście czterdziesto-dniowym.

Post czterdziesto-dniowy jest ustanowiony na pamiątkę, iż Pan Jezus przez czterdzieści dni i nocy pościł.

Apostołowie i Wszyscy Święci pościli. Kościół Święty postanowił post czterdziesto-dniowy, jako środek do odpokutowania za grzechy i do poskromienia złych chuci cielesnych i wzniesienia ducha do Boga.

Św. Augustyn mówi: „Jeżeli pościł Ten (Jezus Chrystus), który grzechu nie uczynił, jakże bardziej my pościć mamy, którzy grzechom podlegamy”.

Św. Chryzostom mówi: „Pość, boś zgrzeszył – pość, abyś nie zgrzeszył; pość, abyś otrzymał – pość, abyś otrzymaną (Łaskę) zachował”.

Pość, boś zgrzeszył, abyś uprosił sobie Łaski potrzebnej do czynienia prawdziwej pokuty, a jeśliś tę Łaskę otrzymał, pość, abyś Łaskę tę zachował, z tą Łaską współdziałał, i Boskiej Sprawiedliwości łącząc post zasługami Chrystusa Pana zadość uczynił.

Każdy Chrześcijanin powinien Kościoła słuchać i przez posłuszeństwo okazać Wiarę i Miłość.

„A kto Kościoła nie słucha, mówi Zbawiciel, ten niechaj ci będzie jako jawny grzesznik i poganin”.

Każdy Chrześcijanin prawowierny powinien we wszystkie dni nawet i niedzielne wstrzymać się od używania mięsnych potraw.

Ci, którzy już skończyli 21 rok swojego życia, obowiązani są tylko raz na dzień, oprócz niedzieli używać postnych potraw do sytości i to około południa, w wieczór zaś używać pokarmu w mniejszej ilości, nie powinni wyszukiwać samych tylko smacznych wykwintnych i drogich potraw postnych; nie dlatego też powinni pościć, aby przez używanie postnych tańszych pokarmów chciwość swą podsycali, lecz dlatego, aby to, co przez post oszczędzą mogli użyć na miłosierne uczynki, i przez jałmużnę zasługiwać sobie na Łaskę odpuszczenia grzechów.

Młodzi przed 21 rokiem wieku, chorzy, słabowici, bardzo ciężko pracujący, matki dzieci karmiące, żebrzący, wyjęci są od takiego ścisłego postu.

Kto nie może dla ważnych przyczyn wstrzymać się od mięsnych potraw, ten powinien przed czasem swego Proboszcza o Dyspensę prosić, najpierw zaś przed otrzymaniem Dyspensy nie wolno samemu sobie pozwalać.

Kto otrzymał Dyspensę, powinien się od mięsnych potraw w pierwszym i w ostatnim tygodniu postu wstrzymywać, nie wolno więcej jak tylko raz na dzień, oprócz Niedzieli mięsnych potraw używać, nie wolno w tym dniu, w którym kto używa mięsnych potraw ryb używać. Dyspensa daje się tylko na cztery dni w tygodniu na Niedzielę, Poniedziałek, Wtorek, Czwartek. W Wielki Czwartek nie wolno mięsnych potraw używać.

Każdy otrzymawszy Dyspensę powinien w zamianę postu inny jaki dobry uczynek Bogu ofiarować, np.: codziennie 5 pacierzy odmówić, Mszy Świętej słuchać, Ofiarę uczynić, itd.

© salveregina.pl 2023